Neal Shusterman "Podzieleni"

„Wolelibyście umrzeć, czy zostać podzieleni?”

Od lat ludzie szukają odpowiedzi na pytanie kiedy powstaje człowiek. Zwolennicy aborcji uparcie głoszą, że płodu nie można nazwać ludzką istotą, skoro nie jest w stanie żyć samodzielnie poza ciałem matki. Jej przeciwnicy twierdzą, że człowiek zyskuje duszę w momencie poczęcia, a zabijając płód nie wiemy, czy dziecko nie stałoby się kolejnym Einsteinem, czy Beethovenem. Sporu nie da się jednoznacznie rozwiązać, jednak w świecie stworzonym przez Shustermana społeczeństwo znalazło pewien ekonomiczny kompromis…

Po krwawej Wojnie Moralnej toczącej się o prawo do aborcji wprowadzono poprawki do konstytucji i stworzono Kartę Życia. Zgodnie z jej postanowieniami, życie ludzkie jest nienaruszalne od momentu poczęcia do 13. roku życia. Do tego czasu osobowość dziecka się kształtuje i ma ono szansę na udowodnienie swojej wartości. Jednak pomiędzy 13., a 18. rokiem życia, rodzice mogą dokonać decyzji o aborcji z mocą wsteczną. Podpisują wtedy zlecenie podzielenia, co oznacza, że organy ich dziecka zostaną oddane do transplantacji. Zgodnie z prawem, nie jest to zabójstwo, ponieważ wszystkie tkanki Podzielonego nadal będą żyły w organizmach biorców.

„Nie potrafi sobie przypomnieć, czy te kolory reprezentowały siły przeciwników aborcji, czy też siły zwolenników wolnego wyboru kobiety, jednak to nie ma tak naprawdę znaczenia. Obie strony przegrały.”

Connor niedawno odkrył, że jego rodzice podpisali zlecenie podzielenia. Chłopak wie, że przyczynił się do tego jego trudny charakter i pozostawiające wiele do życzenia oceny. Postanawia jednak, że nie podda się bez walki i opracowuje plan ucieczki. Risa wychowała się w domu dziecka. Marzyła o karierze pianistki, jednak dyrekcja ośrodka uznała, że dziewczyna osiągnęła już szczyt swoich możliwości i nie opłaca się utrzymywanie jej dłużej przy życiu. Lev natomiast urodził się w bogobojnej rodzinie i jako dziesiąte dziecko żyje ze świadomością, że zostanie złożony w ofierze dziesięciny. Losy tej trójki się ze sobą krzyżują. Łączy ich jeden cel: przetrwać. Czy uda im się dożyć osiemnastych urodzin? I jak w nowej sytuacji odnajdzie się Lev, wychowany w przekonaniu, że fakt bycia dziesięciorodnym jest darem?

„W idealnym świecie wszystkie matki chciałyby własnych dzieci, a obcy otwieraliby swoje drzwi szeroko przed tymi niekochanymi. W idealnym świecie wszystko byłoby czarne albo białe, dobre albo złe i wszyscy potrafiliby to rozróżnić. Jednak ten świat nie jest idealny. Problemem są ludzie, którzy myślą, że jest.”

Narracja poprowadzona jest w trzeciej osobie. W kolejnych rozdziałach poznajemy sytuację z punktu widzenia różnych postaci. Nie tylko głównych bohaterów, ale również tych drugoplanowych. „Podzieleni” napisani zostali w czasie teraźniejszym, co spotęgowało dynamizm. Język jest prosty, dzięki czemu lekturę czyta się jeszcze szybciej. Książka została podzielona na siedem części i każda rozpoczyna się ciekawym, często autentycznym tekstem, aby, jak pisze autor, dowieść, że „fikcja zbyt często nie odbiega tak bardzo od rzeczywistości”.

Kreacje bohaterów są bardzo realistyczne. Autor doskonale opisał zachowania dzieciaków w obliczu największego zagrożenia. Każda z postaci występujących w „Podzielonych” jest inna i wnosi swoją historię do fabuły. Wyraźnie widać, jak sytuacja, w której się znaleźli wpływa na osobowości Podzielonych. Największą przemianę przechodzi Lev. Cały jego system wartości wywraca się do góry nogami. Connor uczy się powstrzymywać swoje impulsywne zachowanie, a Risa stara się być jeszcze bardziej czujna niż zazwyczaj. Akcja nie toczy się jednak tylko wokół naszej trójki uciekinierów. Poznajemy wiele osób, które mają różne poglądy na otaczającą ich rzeczywistość i doświadczenia.

„Powiedz nam zatem (…) kiedy zgodnie ze „Światem według Haydena” rozpoczyna się życie? (…)

– Nie wiem.

Gil naśmiewa się z niego. – To nie jest odpowiedź. (…)

– Tak, to jest odpowiedź – mówi Connor. – Może nawet najlepsza ze wszystkich. Gdyby więcej ludzi mogło się przyznać, że naprawdę nie wiedzą, może wtedy nigdy nie doszłoby do Wojny Moralnej.”

Autor w pełni wykorzystał potencjał książki. Stworzył przerażający i pełen alegorii thriller. Wartka akcja i nietypowa fabuła sprawiają, że czytelnik nie może oderwać się od lektury. Łatwo utożsamia się z bohaterami i często wręcz rozpacza nad beznadziejnością ich sytuacji. Wykreowany świat jednocześnie fascynuje i przeraża okrutnością i upadkiem moralności.

„Proszę, bądź człowiekiem.”

„Podzieleni” to jedna z tych książek, która na długo pozostawia w czytelniku psychiczne obrażenia. Neal Shusterman napisał porażający osobisty manifest do świata. Odważył się otwarcie poruszyć bardzo kontrowersyjny temat. Nie narzuca jednak czytelnikowi odpowiedzi na trudne pytania. Zmusza go do refleksji i przemyślenia swojego stanowiska. To opowieść o wartości ludzkiego życia, tolerancji i kierunku, w którym zmierza świat. Skierowana jest do starszej młodzieży i dorosłych. Polecam i daję 6/6.